Türkiye’de her yıl binlerce kişinin ölümü, onbinlerce kişinin yaralanması ve ulusal ekonomiye büyük zarar veren trafik kazalarının önlenmesi ile trafikte AB standartlarına uyum sağlamayı amaçlayan İçişleri Bakanlığı, Karayolları Trafik Kanunu’nda önemli değişiklikler içeren yasa taslağı hazırladı.
Taslak, sürücü belgesi almak için 2 yıllık deneme süresi uygulanmasını, sürücü belgelerinin sınıflarının AB’ye uygun hale getirilmesini, mevcut sürücü belgelerinin değiştirilmesini, trafik kazalarına polis yerine sigorta şirketlerinin eksperlerinin bakmasını öngörüyor.
İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı ve ilgili bakanlıkların da görüşüne sunulan taslak, sürücü belgelerinin sınıflarının AB ülkelerine uygun olarak yeniden sınıflandırılmasını öngörüyor. Bu durumda, römorklu otomobil kullananlar ”BE”, TIR ve römorklu kamyon sürücüleri ”CE” sınıfı belgeler kullanacaklar. Otobüs, midibüs, minibüs, römorklu minibüs kullanıcılarının ehliyetlerinin sınıfı ”D”, ”D1”, ”D1E”, ”DE” olarak; traktör sürücülerininki ”f”, iş makinesi sürücülerininki ”g”, sakat ve hastaların kullandığı özel tertibatlı olarak imal edilen motosiklet ve otomobil sürücüleri ise ”h” sınıfı ehliyet taşıyacaklar.
BELGESİNE EL KONULAN, OKUL TAŞITI KULLANAMAYACAK
Sürücü belgeleri, yeni yasayla birlikte değiştirilecek. Halen yürürlükte olan belgelerdeki ehliyetin sınıfı arka yüze alınacak ve sınıflar AB ülkelerindekine uygun şekilde yer alacak. Ehliyetin kullanmaya yetkili olduğu araçların sembolleri de belgelerde bulunacak. Eski ehliyetlerin değiştirilmesi için bir yıllık süre tanınması öngörülürken, yeni sürücü belgelerinde vatandaşlık numarası da yer alacak.
Ağır vasıta ve otobüslerin karıştığı kazaların fazla olması nedeniyle, yasada bu araçları kullananlar için de değişiklik yapılacak. Azami ağırlığı 16 tonu geçen kamyon ve çekici türündeki araçları, 35 kişiden fazla yolcu taşıyan otobüs sürücüleri ile okul taşıtı kullanan sürücülerden, 3 yıllık ehliyet sahibi olma şartı aranacak.
Okul taşıtı kullanmak için ayrıca, sürücü belgesine geçici olarak el konulma cezasına çarptırılmama hükmü de yeni hazırlanan düzenlemede yer alıyor.
EHLİYET ALMAK ZORLAŞIYOR…
Sürücü kurslarını başarıyla tamamlayanlara, yeni uygulamada stajyer sürücü belgesi verilecek. Stajyer sürücü belgesi, 2 yıl süreyle geçerli olacak. Bu süre içerisinde 2 kez kırmızı ışıkta geçen, 2 kez hız limitini aşan, uyuşturucu, alkollü maddelerin etkisiyle araç kullanan, asli kusurlu olarak ölümlü ve yaralamalı kazalara karışan, 60 ceza puanını dolduran stajyer sürücülerin belgeleri trafik zabıtalarınca geri alınarak iptal edilecek. Bu kişilerin yeniden sürücü belgesi alabilmesi için yeniden sürücü kurslarında eğitim görüp yapılan sınavları başarıyla tamamlamaları gerekecek.
Stajyer sürücü belgesi iptal edilip tekrar almak isteyenlerin, psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanı tarafından muayene edilerek olumlu rapor almaları da gerekecek. İkinci defa iptal olursa, yine aynı hükümler uygulanacak.
Stajyer sürücü belgesi alanlar 2 yıl içinde belirtilen kuralları ihlal etmezse, asıl sürücü belgesini almaya hak kazanacaklar.
Sürücü belgesi sahibi olanlar 50 yaşına kadar 10 yılda bir, 50-65 yaş arası 5 yılda bir, 65 yaşından sonra 3 yılda bir sağlık kontrolünden geçecekler.
HASARLI TRAFİK KAZALARINA POLİS BAKMAYACAK…
Yeni düzenlemeyle, hasarlı trafik kazalarına artık trafik zabıtası değil sigorta şirketlerinin eksperleri bakacak. Türkiye Reasürans Şirketler Birliği ve bu birliğe bağlı sigorta şirketlerinde görev yapan eksperlerin hazırlayacakları raporlar, kaza tespit tutanağı yerine geçecek. Kazalarla ilgili istatistiki bilgiler, Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığı’na gönderilecek.
Hasarlı trafik kazalarında gecikmenin mahsurlu olduğu haller ile trafik güvenliğinin etkilenmesi durumunda, trafik zabıtasının müdahale hakkı korunuyor. Bu tip kazalarda adli kovuşturma yapılmayacak. Uygulama, yönetmelikle düzenlenecek.
Sigorta şirketlerinin yeni uygulamaya geçebilmeleri için 2 yıllık bir süre tanınacak. Gerekirse, bu süre İçişleri Bakanlığı’nın onayıyla bir yıl daha uzatılabilecek.
Yasanın gerekçesinde özellikle metropol kentlerde yağışlı havalarda çok sayıda kaza olması nedeniyle trafik polislerinin müdahalesinde yetersiz kalındığı ifade edilerek, Avrupa ülkelerinde de benzer düzenlemenin olduğu ifade ediliyor.
ALKOL VE HIZ, ASLİ KUSUR
Trafik kazalarının asli kusurlarına artık alkollü araç kullanma, hız sınırını ihlal, sürücü belgesi olmadan araç kullanma ve tek yönlü yollarda geri geri gitme de eklendi. Halen yürürlükteki yasada alkollü araç kullananlar, hız limitini aşanlar ve belgesiz araç kullananlar asli kusurlu sayılmıyor ve sadece para cezasına çarptırılıyordu.
Kamyon, çekici ve otobüs türünde ağır vasıta kullanan sürücülerin kullanma sürelerini aşmaları durumunda sürücüye uygulanan 8.5 milyon liralık ceza 265 milyon 300 bin liraya yükseltilecek. Sürücü mal sahibi değilse sahibine, işleten firma ve teşebbüse de aynı miktarda para cezası düzenlenecek.
KORSAN PARKÇILAR YANDI…
Özellikle büyük şehirlerde ”korsan parkçı” olarak nitelenen ve yetkisiz oldukları halde araç park ettirenlere 3 aydan 6 aya kadar hafif hapis cezası ile 265 milyon 300 bin lira ile 2 milyon 600 bin lira para cezası verilecek.
Halen uygulanan yasada korsan parkçılara 32 milyon 100 bin lira para cezası veriliyor.
POLİS, PEŞİN PARA CEZASI KESEMEYECEK…
Yeni düzenlemeyle, bundan böyle trafik zabıtası yalnızca suç veya ceza tutanağı düzenleyebilecek. Tutanağın bir sureti ilgiliye, diğer sureti de tahsil edilmesi amacıyla ”yetkili mal sandığına” gönderilecek. Para cezasının takibi ve tahsilini Maliye Bakanlığı yapacak.
Para cezaları, tebliğ tarihini takiben 30 gün içinde ödenecek. Bu süre içinde ödenmeyen cezalar iki katına çıkarılarak 30 gün daha süre tanınacak. Bu süre içinde de ödenmezse, öngörülen ceza üç katına çıkacak.
EĞİTİM PROGRAMLARI ERKEN YAYINLANACAK…
Haftada en az yarım saat olan trafik eğitimi ile ilgili zorunlu programların televizyon ve radyolarda geç saatlerde yayınlanmasının da önüne geçiliyor. Buna göre, radyo ve televizyonlar, trafikle ilgili eğitim programlarını saat 18.00-22.00 arasında yayınlayacaklar. Bu hükme uymayan yayın kuruluşları hakkında 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanun’un hükümleri uygulanacak.
Trafikle ilgili basılı kağıt ve plakaların fiyatları; İçişleri, Bayındırlık ve İskan ile Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu’nun temsilcileri tarafından tespit edilecek. Fiyat, İçişleri Bakanı tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek. Bu fiyata aykırı davranılması durumunda, 1 milyar 332 milyon 800 bin ila 2 milyar 1 milyon 100 bin lira para cezası ile birlikte 2 aydan 6 aya kadar hafif hapis cezası verilecek. Hapis cezası paraya çevrilemeyecek.
TRAFİK MÜŞAVİRLİĞİ KURULUYOR…
Yeni düzenlemeye konulan bir ek maddede, trafik işlemleriyle ilgili iş takibi yapan kişiler ”trafik müşaviri” olarak adlandırılıyor. Trafik müşavirlerinin faaliyetlerine, mülki amirin onayıyla izin verilecek. Bu kişiler vatandaşların işlerini noterden alacakları vekaletler karşılığında yürütebilecekler. Trafik müşavirlerinin görevlerini kötüye kullanmaları durumunda, işledikleri fiil başka bir suçu oluşturmuyorsa, 6 aydan bir yıla kadar hafif hapisle cezalandırılacaklar ve mülki amir tarafından yetkileri iptal edilecek.
TRAFİK UZMANLARI…
Yasa, 50’den fazla sürücünün çalıştığı özel kurum ve kuruluşlara, bu sürücülerin eğitimi ve denetlenmesini sağlamak amacıyla trafik uzmanı istihdamı zorunluluğu getiriyor. Trafik eğitimi alan, 2 yıl fiilen trafik hizmetlerinde çalışan ve yüksekokul mezunu olan kişiler, trafik uzmanı sayılacak. Trafik uzmanı istihdam etmeyenlere, 1 milyar 332 milyon 800 bin ile 2 milyar 1 milyon 100 bin lira arasında para cezası verilecek. Bu konudaki uygulama, yönetmelikle düzenlenecek.
